A136563:BAB 3 : Kepimpinan Dan Kerja Berpasukan

Konsep Kerja Berpasukan

Menurut Ab Aziz (2003), kerja berpasukan adalah gabungan sebilangan individu yang mempunyai kompetensi yang saling bergantung sama ada dari segi keupayaan, kepakaran, kemahiran dan  pengetahuan. Mereka masing-masing mempunyai akauntabiliti dan komitmen terhadap prestasi pasukan serta bersedia

melaksanakan tugas yang mencabar. Merujuk Zainal Ariffin (1998), pasukan kadangkala dikenali sebagai kelompok atau kumpulan yang bekerjasama untuk mencapai matlamat spesifik jabatan atau organisasi. Merujuk Saari (1991), kerja berpasukan ialah sesuatu kumpulan yang melaksanakan tugas bersama-sama, ia berfungsi sebagai sebuah pasukan dan berusaha untuk mewujudkan keadaan kerjasama.

 Pasukan Kerja 

 Pasukan kerja dikatakan sebagai satu set struktur hubungan interpersonal dalam usaha mencapai matlamat yang sudah  ditetapkan. Ia juga merujuk kepada sekumpulan individu yang kongsi matlamat dan  kerja serta kemahiran setiap ahli sesuai dan perlu kepada ahli lain dalam pasukan. Lussier dan Achua (2001)

mendefinisikan pasukan kerja sebagai satu pemahaman dan komitmen antara semua ahli dalam pasukan ke arah pencapaian matlamat pasukan itu sendiri. Pasukan adalah sebuah kumpulan kualiti. Pasukan dibentuk berdasarkan pengetahuan, pengalaman serta status dan bukannya berdasarkan kebolehan individu

untuk bekerja bersama-sama (Tengku Abd. Aziz, 1999). Pasukan  kerja di sesebuah organisasi dibentuk untuk melaksanakan sesuatu tugas atau program dalam jangka waktu pendek atau panjang berdasarkan kehendak  program atau aktiviti. Pasukan kerja merupakan kumpulan individu yang bekerjasama untuk mencapai satu matlamat bersama. Maka, pasukan kerja bergabung  untuk mecapai matlamat organisasi dan

kepentingan individu diketepikan (Lussier, NR., 1998). Kerja berpasukan juga boleh merujuk kepada satu set nilai yang menggalakkan tingkah laku seperti mendengar dan memberi respon yang membina

terhadap pendapat orang lain, menjelaskan keraguan, serta memberi sokongan penuh kepada ahli. Ini termasuklah menghargai  minat serta mengiktiraf pencapaian ahli pasukan yang lain (Katzenbach & Doughlas, 1993). Ia merupakan gabungan usaha,pengetahuan, kemahiran dan kebolehan  yang dilakukan secara sinergi untuk menghasilkan prestasi kerja melebihi input yang dilakukan secara bersendirian.Melalui usaha ahli pasukan membolehkan  organisasi meningkatkan hasil tanpa meningkatkan sumber. Walaubagaimanapun, kerja berpasukan yang sedia stabil turut dirundung kebimbangan terhadap kesan negatif perubahan. Antaranya berpunca daripada norma pasukan, keakraban pasukan dan pemikiran pasukan.

a.  Norma Pasukan

 Norma didefinisikan sebagai peraturan informal yang telah dipersetujui secara kolektif bagi menyediakan garis panduan ahli-ahli pasukan untuk bergelagat.Oleh itu, norma berperanan untuk:

i. menyediakan panduan tingkah laku atau gelagat yang dipersetujui

bersama oleh ahli-ahli pasukan.

ii. memberitahu atau menyediakan garis panduan kepada ahli-ahli berkaitan

dengan perkara-perkara yang patut dan tidak patut dilakukan.

iii. norma juga akan menjelaskan apakah jangkaan ahli-ahli pasukan terhadap

ahli yang lain dalam organisasi yang dianggotai.

iv. membolehkan pengalaman terdahulu dijadikan garis panduan untuk

bertindak dalam situasi yang baru.

v. menyesuaikan tingkah laku atau gelagat seseorang dengan norma-norma

yang ada dalam pasukannya.

vi. dapat membangkitkan kejujuran, ketaatan dan peningkatan komitmen

terhadap organisasi.

Dalam sesebuah organisasi biasanya akan membentuk norma tidak formal bagi membendung perlakuan yang diizinkan atau pengelak daripada berlakunya pelencongan di kalangan ahli. Oleh kerana perubahan akan mengubah struktur tanggungjawab dan perhubungan maka secara tidak langsung di antara pasukan,

norma dan tanggapan ahli-ahli yang memerlukan penerimaan norma baru untuk situasi yang baru.    


Keakraban Pasukan

Keakraban pasukan bermaksud tahap di mana ahli-ahli pasukan tertarik terhadap satu dengan yang lain sehingga terdorong untuk terus tinggal dalam pasukan. Keakraban yang ditunjukkan menyebabkan mereka lebih bersedia untuk berkongsi pengetahuan, pengalaman dan kepakaran. Disamping itu, pereratan yang

tinggi akan menarik ahli untuk lebih bertolak ansur untuk saling membantah ke atas sesuatu isu, mewujudkan perasaan kekitaan (esprit de corps) dan rasa pemikiran yang tinggi. Adalah didapati pereratan pasukan akan mempengaruhi produktiviti sesuatu pasukan. Hubungan antara pereratan dengan pasukan adalah seperti berikut:

i. pereratan pasukan akan mempengaruhi produktiviti hasil daripada

 komitmen dan keyakinan yang dimiliki antara satu dengan yang lain.

ii. pereratan dan produktiviti saling mempengaruhi terhadap prestasi

 yang ditunjukkan oleh pasukan kesan daripada sinergistik yang

 ditunjukkan.

iii. gabungan antara norma prestasi kerja yang tinggi dan pereratan tinggi

 akan menjurus kepada peningkatan produktiviti  kesan daripada

 sepenuh penumpuan yang diberikan terhadap tugas yang telah

 dipertanggungjawabkan.

iv. jika pereratan dalam organisasi  tinggi tetapi norma prestasi yang

 rendah akan mengakibatkan produktiviti yang sederhana kesan

 daripada tumpuan terhadap tugas yang rendah.

v.  jika pereratan rendah dan norma prestasi rendah, produktiviti juga 

  akan rendah kerana berlakunya banyak pembaziran terhadap sumber

  organisasi kesan daripada konflik, kekecewaan dan ketidakpuasan.

Hubungan rapat ahli-ahli dalam pasukan membabitkan prestasi sesuatu pasukan. Pasukan yang tinggi keakrabannya akan menghalang usaha untuk memecah dan mengubah matlamat pasukan tersebut. Ahli-ahli pasukan lebih gemar mengekalkan status quo dan mempertahankan kepentingan pasukan daripada ancaman perubahan yang dapat menggugat kedudukan mereka.

  Lepak Sosial Pasukan

Lepak sosial pasukan merupakan keadaan subordinat yang tidak bersedia melakukan perubahan apabila berada dalam  organisasi di mana prestasi kerja keseluruhan adalah rendah. Bagi mereka mengapa perlu berubah sedangkan ahli pasukan yang lain tidak bersedia untuk  berubah. Oleh itu, tiada sebab bagi

sesetengah ahli pasukan  bersusah payah berhadapan dengan ketidakpastian melakukan perubahan walhal ahli-ahli yang lain bersikap tunggu dan lihat. Lepak sosial pasukan berlaku adalah mungkin  disebabkan oleh ramai ahli dalam pasukan tidak memberikan tahap usaha yang sama untuk melakukan perubahan berbanding

dengan segelintir yang lain. Sekiranya terdapat di kalangan ahli dalam pasukan yang menolak perubahan maka kebiasaannya akan mempengaruhi ahli-ahli yang lain.Lepak sosial pasukan berlaku apabila wujudnya senario tunggu dan lihat di kalangan ahli sebelum menerima atau menolak senario perubahan. Akibat daripada

keadaan ini berlaku, ahli-ahli tertentu mengharapkan ahli lain supaya melakukan perubahan terlebih dahalu. Lepak sosial pasukan mungkin juga disebabkan terdapat di kalangan ahli pasukan yang bergantung kepada kesediaan dan keupayaan individu tertentu untuk mengambil initiatif bagi  memulakan perubahan. Akibat daripada keadaan ini banyak di kalangan ahli pasukan yang lain menunggu untuk mengambil

kesempatan dan menumpang di atas kejayaan orang lain. 

   Pasukan Kerja

Apabila sesuatu kumpulan melaksanakan tugas bersama-sama, ia berfungsi sebagai sebuah pasukan dan berusaha  untuk mewujudkan keadaan kerjasama yang dinamakan pasukan kerja (Saari, 1991).  Menurut Ron Archer (1996), beliau menyatakan bahawa pasukan kerja sebagai sebarang kumpulan manusia yang

mempunyai tujuan umum yang sama dan  masing-masing mengiktiraf ahli lain sebagai rakan sepasukan yang sama taraf. Menurut Hilarie Owen (1996), pasukan kerja adalah sekumpulan individu yang kerja bersama secara berterusan dan kongsi matlamat antara ahli dalam pasukan. Pendapat beliau sama dengan Richard  et.al (1995) yang mengatakan bahawa pasukan kerja sebagai ‘a group’s members mustinteract; must work toward valued, common, specified goals and objectives; andmust adapt to circumstances in order to meet  these goals and objectives.’ Beliau menyatakan kerja berpasukan merupakan penyempurnaan kerja secara teknikal yang dilaksanakan oleh individu yang terdiri daripada sepasukan atau sekumpulan ahli.Secara amnya, istilah ‘pasukan’ terdiri daripada kelompok individu yang mempunyai kepentingan dan peluang yang signifikan. Di dalam pasukan, setiap ahli memiliki kemahiran dan kebolehan yang saling melengkapi. Mereka bersama-sama memainkan peranan mereka untuk kemajuan organisasi. Mereka bekerja dalam persekitaran yang saling mempercayai, mereka menyuarakan pendapat dan idea melalui perbincangan dan setiap masalah  diselesai secara bersama. Kepentingan adalah untuk pasukan dan bukan individu. Begitu juga, setiap ahli dalam kerja

berpasukan adalah bermatlamat membangunkan organisasi. Bergerak secara berpasukan akan menggambarkan keupayaan semua ahli organisasi itu berkhidmat untuk mencapai matlamat yang dikongsi bersama.Begitu juga, Johnson & Johnson’s (1991) dalam kenneth & Allan (1995) mendefinisikan pasukan sebagai satu set struktur hubungan interpersonal dalam usaha mencapai matlamat yang ditetapkan. Malik (1997) menyatakan kerja berpasukan merupakan prasyarat yang amat penting bagi kejayaan sesebuah

organisasi. Melalui kerja secara berpasukan, matlamat dan misi sesuatu organisasi akan dapat dicapai dengan menyeluruh dan berkesan. Manakala Katzenbanch & Doughlas dalam Tee (2003), menyatakan bahawa pasukan kerja sebagai sebilangan kecil individu yang mempunyai kemahiran ‘complementary’, di mana merek 

mempunyai komitmen tinggi terhadap tujuan umum, matlamat prestasi dan pendekatan yang membolehkan mereka saling memikul tanggungjawab bersama.Keberkesanan Kerja Berpasukan Francis dan Young (1992) menyatakan bahawa, keberkesanan kerjaberpasuka mempunyai enam kekuatan iaitu:

i. kelemahan seseorang individu dalam  pasukan akan dineutralkan oleh

kekuatan anggota pasukan yang lain.

ii. kerja pasukan membina persetujuan dan komitmen kepada matlamat

organisasi. iii. perhubungan pasukan merupakan motivasi yang paling kuat.

iv. ahli pasukan dapat bekerja bersama dengan berkesan, berjaya dan

gembira.

v. pasukan dapat mendisiplinkan ahli-ahlinya iaitu pemikiran negatif 

seolah-olah tidak wujud di kalangan ahli.

vi. kemahiran pasukan membolehkan ahlinya menyertai pasukan baru dan

mencapai keberkesanan berpasukan dengan cepat.

Sehubungan dengan itu, Kazemark (1991) telah membangunkan Model

Komprehensif dengan menyenaraikan 10 kriteria kerja pasukan yang berkesan iaitu:

i. matlamat yang difahami dan dipersetujui

ii. konflik yang berlaku dapat ditangani dengan baik

iii. ahli berkongsi peranan kepimpinan

iv. keupayaan ahli digunakan sepenuhnya

v. komunikasi terbuka dan penglibatan di mana ahli tahu apa yang berlaku

dalam pasukan

vi. ahli menyokong kawalan dan prosedur pasukan

vii. penglibatan dalam penyelesaian masalah dan membuat keputusan

viii. pengujian dan kreativiti digalakkan

ix. menilai fungsi dan proses dengan kerap

x. setiap ahli memahami peranan dan tanggungjawab dan had kuasa masingmasing.

 Manakala, Archer (1996) juga telah menyenaraikan ciri-ciri kerja berpasukan

yang berkesan iaitu:

i. kepimpinan yang dinamik serta mendapat sokongan daripada organisasi

ii. ahli pasukan yang mempunyai wawasan bersama

iii. matlamat kerja berpasukan adalah jelas

iv. latihan yang mencukupi dan bersesuaian

v. autoriti dan peluang membuat keputusan

vi. menghargai nilai konflik yang wujud. vii. menghormati perbezaan individu dan menggunakannya sebagai refleksi

diri.

viii. berkomunikasi secara terbuka dan berkongsi sumber yang sedia ada

ix. kesanggupan menikmati kejayaan dan memikul beban bersama.

   Keberkesanan kerja berpasukan akan memperlihatkan sembilan komponen yang disebut sebagai ‘peta’ oleh McGregor, Likert dan Blake & Mouton (1964) dalam Tengku Abd. Aziz (1999) iaitu nilai yang jelas dan dikongsikan, tugas yang jelas, kepimpinan mengikut keadaan, bangga dengan pasukan, tugas yang jelas,

maklum balas dan kaji semula, sikap terus terang dan ikhlas, membuat keputusan bersama dan penekanan pada tindakan. Kajian Weller (1998) telah membuktikan peranan TQM dan kerja berpasukan membawa kejayaan di peringkat sekolah dan organisasi sekolah. Menurut beliau lagi, perkongsian maklumat, idea, inovasi  dan bekerja secara komited memberi tranformasi kepada sekolah ke arah sekolah berkualiti. Peningkatan kualiti bukanlah usaha yang boleh diserahkan kepada seseorang secara individu. Ini kerana masalahmasalah dalam proses kerja adalah bersifat komplek, melibatkan berbagai bahagian dan sistem. Oleh itu lazimnya penyelesaian masalah tersebut adalah di luar kemampuan individu. Dalam keadaan yang  demikian setiap pihak dalam jabatan perlu bertindak secara berpasukan supaya segala kekuatan dan sumber yang ada dalam jabatan dapat digemblengkan sepenuhnya.

Daripada Suhaini Mat Seman A136563

Rujukan: Ab. Aziz Yusof (2003).  Mengurus Pasukan Kerja Prestasi Tinggi. Petaling Jaya: 

Pearson Malaysia Sdn. Bhd. 

Ab. Aziz Yusof (2004). Kepemimpinan Dalam Mengurus Perubahan. Dari Dimensi 

Kemanusiaan. Petaling Jaya: Pearson Malaysia Sdn. Bhd.